خون

خون يک بافت پيوندي است که ماده بين سلولي آن پلاسما ناميده مي شود.
خون از مغز استخوان منشاء ميگيرد. مهمترين اجزاء تشکيل دهنده خون عبارتند از:

۱) گلبولهاي قرمز يا Red blood cells

۲) گلبولهاي سفيد يا white cells

۳) پلاکتها يا PLATELETS

۴) پلاسما يا plasma

گلبولهاي قرمز , گلبولهاي سفيد ها , پلاکتها سلول هاي خون هستند که در مايع پلاسما شناورند. 

● گلبولهاي قرمز Erythrocytes

این سلولها درهفته اول جنینی در کیسه زرده ساخته میشوند. از ماه چهارم تا آغاز ماه نهم در کبد, طحال و گره های لنفی و از ماه نهم تا ۵ سالگی در مغز استخوان کلیه استخوانها ساخته میشوند. از پنج سالگی به بعد این سلولها فقط در مغز استخوانهای پهن و برخی استخوانهای دراز متصل به تنه ساخته میشوند.
از ويژگي هاي مهم اين سلول ها عدم وجود هسته در آنهاست.

تعداد گلبول هاي قرمز در افراد متغير است در يک شخص طبيعي به طور متوسط حدود۵ ميليون گلبول قرمز در هر ميلي مترمکعب خون وجود دارد

 گلبولهاي قرمز حدود ۴۴%  حجم خون را اشغال مي کنند.

مهمترين عمل گلبولهاي قرمزدرخون حمل اکسيژن از ريه و رساندن آن به بافتها بدن است.

و در بازگشت حمل کربن دي اکسيد از بافتها و رساندن به ريه توسط گلبولهاي قرمز انجام ميشود.


● گلبولهاي سفيد يا لوکوسيت Leukocytes

گلبولهاي سفيد کار دفاع در برابر ميکروب ها, قارچ ها, ويروس ها وانگل ها را عهده دارند.

▪ گلبولهاي سفيد به دو گروه عمده تقسيم مي شوند.

۱) گرانولوسيت ها

۲) آ گرانولوسيت ها

مبناي اين تقسيم بندي بر اساس وجود يا عدم وجود دانه (گرانول) در سيتوپلاسم گلبولهاي سفيد استوار است.

▪ گرانولوسيت ها: در داخل سيتو پلاسم اين نوع گلبول هاي سفيد دانه وجود دارد.

نوتروفيلها Neutrophils - ائوزينوفيل ها Eosinophils - بازوفيل ها Basophils درگروه گرانولوسيت ها قرار دارند.

▪ نوتروفيلها Neutrophils : داراي هسته لبوله (چند لوبه) مي باشند توانائي بيگانه خواري دارند. سيتوپلاسم اين سلولها داراي گرانول هاي بسيار ظريف صورتي کم رنگ مي باشد.

نوتروفيلها در عفونت هاي حاد مانند آپانديسيت حاد درخون افزايش مي يابند .

▪ ائوزينوفيل ها:Eosinophils

داراي هسته دو لوبه است, سيتوپلاسم سلول حاوي دانه هاي نارنجي فراوان است.

تعداد ائوزينوفيل ها دربيماري حساسيتي وعفونت هاي انگلي درخون افزايش مي يابد

▪ بازوفيل ها:Basophils

کمترين درصد گلبولهاي سفيد را در يک گسترش خوني را دارا ميباشند . بازوفيل ها داراي دانه هاي درشت آبي تيره در سيتوپلاسم خود هستند.

اين دانه ها حاوي ماده هيستامين هستند. که نقش مهمي در واکنشهاي آ لرژيک دارند.آزاد شدن ماده شيميايي هيستامين در خون باعث ايجاد حساسيت وعوارض آن ازجمله التهاب و مخصوصا کهير در پوست مي گردد.

▪ آ گرانولوسيت ها

در سيتوپلاسم اين نوع گلبول هاي سفيد , دانه وجود ندارند. مثل : لنفوسيت ها ومونوسيت ها

▪ لنفوسيت ها :Lymphocyte

لنفوسيت ها داراي هسته يک پارچه بزرگ و گرد با کروماتين فشرده هستند . سيتوپلاسم لنفوسيت هاآبي روشن وبدون گرانول است.

لنفوسيت ها اولين سد دفاعي در برابر عوامل نفوذي به بدن از جمله باکتري ها ويروس ها قارچ ها محسوب مي شوند. لنفوسيتها در عقده هاي لنفاوي و در مغز استخوان بوجود مي آيند. لنفوسيت هابه دو گروه عمده تقسيم مي شوند .

۱) لنفوسيت هاي B که ازسلولهاي سازنده خود در مغز استخوان مشتق مي شوند . ودرتوليد آنتي بادي نقش دارند.

۲) لنفوسيت هاي T که لنفوسيت هاي وابسته به غده تيموس- هستند . لنفوسيت هايي که در اين غده تکامل يافته به سلول هاي تخصص يافته به نام لنفوسيت Tتبديل ميشوند.

لنفوسيت هاي T در ايمني ياخته اي مانند آلرژي د يررس , مقاومت در برابر عفونت هاي مختلف پس زدگي بافتها (رد پيوند ) وازبين بردن ياخته هاي سرطاني رل مهمي را ايفا مي کند.

▪ جاي غده تيموس : اين غده در بالاي قفسه سينه در جلوي ناي در (زير) پشت استخوان جناغ سينه قرار دارد.

▪ مونوسيت ها :Monocyte

مونوسيت ها بزرگترين گلبول سفيد در جريان خون است .

هسته اين سلولها کليوي شکل يا نعل اسبي ويا به شکل مغزاست , داراي شبکه کروماتين ظريف واسفنجي شکل است .سيتوپلاسم مونوسيت هاشبيه به شيشه مات به رنگ خاکستري داراي گرانول هاي ريز فلفلي است. سيتوپلاسم ممکن است حاوي واکوئل باشد.

▪ پلاکتها: ترومبوسيتها:PLATELETS

پلاکتها: در فرايند انعقاد خون نقش مهمي دارند. پلاکتها از تقسيم سيتوپلاسم مگاکاريوسيتها درمغز استخوان حاصل مي شوند. اندازه پلاکتها۴-۱ميکرون قطر دارند. تعداد نرمال پلاکتها حدود ۲۵۰ هزار عدد در ميلي متر مکعب خون است. طول عمر پلاکتها ۱۰-۷ روز مي باشد.

▪ مگاکاريوسيت Megakaryocyte

بزرگترين سلول در مغز استخوان مگاکاريوسيت Megakaryocyte , که ازتجزيه اين سلول پلاکتها ايجاد مي شوند .

● پلاسماي خون

اگر ۱۰ccخون از شخص طبيعي بگيريم و نمونه خون او را داخل يک لوله آزمايش تميز حاوي ماده ضد انعقاد بريزيم و سپس محتوي لوله را با ملايمت مخلوط کنيم و بعد لوله خون را داخل دستگاه سانتريفيوژ
( دستگاه گريز از مرکز) قرار دهيم و براي مدت ۵ تا ۱۰ دقيقه لوله حاوي خون را سانتريفيوژ کنیم و سپس لوله خون را مورد بررسي قرار دهيم, مي بينيم خون به سه قسمت تقسيم شده است, قسمت روئي (همان قسمت آبکي خون) که به رنگ زرد شفاف است, پلاسماي خون ناميده مي شود.

▪ ترکيبات پلاسماي خون

پلاسما ي خون۹۱ درصد آب دارد , ۷ درصد پروتئين دارد , ۲ درصد مواد شامل آمينو اسيدها , قندها, ليپيدها , هورمون ها از جمله اريتروپويتين وانسولين وغيره .الکتروليت ها شامل سديم و پتاسيم و کلسيم وغيره مي باشد .

منبع :فیزیولوژی گایتون- هال