با تشکر از اعضای محترم وبلاگ زیست شناسی که ما را در بروز رسانی این وبلاگ یاری مینمایند.

شایان به ذکر است که مطالب گروه بندی شده اند.

محمد شوشتری زاده

ملاتونین هورمونی است که در غده صنوبری (پینه‌آل)، غده کوچکی در مغز، تولید می‌شود و به تنظیم چرخه خواب و بیداری در بدن کمک می‌کند. مقادیر بسیار کمی از ملاتونین در غذاهایی مانند گوشت‌ها،‌ حبوبات، میوه‌ها و سبزی‌ها وجود دارد. ملاتونین همچنین به صورت مکمل غذایی هم در بازار وجود دارد، هر چند ارزش تغدیه‌ای شناخته‌شده‌ای ندارد. نقش ملاتونین طبیعی در بدن بدن شما دارای ساعت درونی خاص خودش است که به تنظیم چرخه طبیعی ساعات خواب و بیداری کمک (ریتم سیرکادین) کمک می‌کند و این کنترل تاحدی به تولید ملاتونین بستگی دارد.[مفاهیم: ساعت بدن چیست؟] تولید ملاتونین طبیعی بدن تا حدی به نور بستگی دارد. تولید ملاتونین، در حین روزهای کوتاه ماه‌های زمستان ممکن است زودتر،‌ یا در اغلب موارد دیرتر شرع شود. این تغییر ریتم ترشح ملاتونین در بدن ممکن است در ایجاد علائم "بیماری خلقی فصلی" (SAD) یا افسردگی زمستانی نقش داشته باشد. میزان طبیعی ملاتونین با افزایش سن به تدریج کاهش پیدا می‌کند. در برخی از سالمندان ممکن است تولید ملاتونین به حد ناچیزی برسد یا اصولا قطع شود. ملاتونین به عنوان مکمل غذایی مکمل‌های غذایی ملاتونین گاهی برای درمان جت‌زدگی یا بی‌خوابی به کار می‌روند. دانشمندان همچنین در حال تحقیق در مورد سایر کاربردهای احتمالی موثر ملاتونین هستند، از جمله: درمان اختلال خلقی فصلی (SAD). کمک به تنظیم خواب افرادی که در شیفت‌های عصر یا شب کار می‌کنند. پیشگیری یا کاهش مشکلات خواب یا گیجی پس از جراحی. کاهش سردردهای مزمن خوشه‌ای. همچنین شواهدی مقدماتی وجود دارد که مصرف ملاتونین به عنوان مکمل غذایی، ممکن است انتشار سرطان را به متوقف کند یا به تاخیر بیندازد، دستگاه ایمنی را تقویت کند، و فرآیند پیری را کند کند. ثابت‌شدن تاثیر ملاتونین در این موارد نیاز به تحقیقات بیشتر دارد. ملاتوین همچنین از لحاظ درمان مشکلات خواب در افراد نابینا مورد بررسی قرار گرفته است. افراد نابینا که ادراکی از نور ندارند، ممکن است دچار مشکلات خواب شوند، مثلا در طول روز بخوابند و شب‌ها بیدار بمانند. ایمنی و احتیاطات مکمل‌های غذای ملاتونین در دوزهای کم به صورت کوتاه‌مدت و درازمدت بی‌خطر هستند. اما باید در مورد مصرف آنها با پزشک‌تان مشورت کنید. کودکان، زنان باردار و شیرده نباید بدون تایید پزشک از ملاتونین به عنوان مکمل غذایی استفاده کنند. اگر هنگام مصرف ملاتونین خواب‌آلوده می‌شوید، در مدت دریافت آن از کار با ماشین‌های دقیق پرهیز کنید. عارضه جانبی اصلی که اغلب افراد هنگام ملاتونین تجربه می‌کنند، خواب‌آلودگی است، که بعد از قطع مصرف دارو برطرف می‌شود. سایر عوارض جانبی برگشت‌پذیر این دارو اینها هستند: تغییرات در عروق خونی که ممکن است بر جریان خون تاثیر بگذارد. پایین‌آوردن درجه حرارت بدن (هیپوترمی). سردرد. ضعف صبحگاهی. رویاهای واضح. در صورتی که ملاتونین مصرف می‌کنید، در هنگام مراجعه پزشکی آن را با دکترتان در میان بگذارید. دوز مصرفی ملاتونین در بزرگسالان با دوزهای متفاوت از 0.2 تا 20 میلی‌گرم بسته به دلیل استفاده آن مصرف می‌شود. دوز توصیه‌شده معمولا 0.5 میلی‌گرم است. دوز مناسب ملاتونین از فردی به فرد دیگر تفاوت زیادی می کند. اگر مشکل به خواب رفتن یا در خواب ماندن دارید،‌ می‌توانید در مورد دوز مناسب با دکترتان مشورت کنید.

اهداف:

آشنایی با ساختار و هورمون های غده ی هیپوفیز

 

شاید از خودتان سوال کنید که تیتر این طرح با شکل نخود فرنگی چه ارتباطی دارد؟

تقریباً چند سال پیش که وارد رشته علوم تجربی شدم جالب ترین و مهیج ترین قسمت درس زیست شناسی برای من شناخت و فهم بهتر غده هیپوفیز بود. طوری که وقتی از درس خواندن خسته می شدم به سراغ خواندن غده هیپوفیز می رفتم و انرژی دوباره می گرفتم. دوست دارم غده هیپوفیز را از چند نظر با هم مرور کنیم.

اندازه و وزن: اندازه این غده حدود یک سانتی متر و وزن آن نیم تا یک گرم ( به طور نسبی شبیه یک نخود) است.

از نظر منشاء جنینی: در کتب قدیمی این غده را به سه قسمت میانی، قدامی و خلفی تقسیم بندی می کردند  اما امروزه کمتر به این نوع تقسیم بندی قایل هستند.

قسمت میانی این غده را هورمون ترشح کننده ملانوسیت ها می خواندند. این غده ی به این کوچکی دارای دو منشاء جنینی است یعنی این غده را می توان از منظر تکوینی و فیزیولوژیک به دو قسمت تقسیم کرد.

1) هیپوفیز قدامی

2) هیپوفیز خلفی

هیپوفیز قدامی: از ساختارهای اپی تلیومی است و هیپوفیز خلفی منشاء عصبی دارد.

هیپوفیز قدامی دارای شش هورمون مهم است که جنس همگی از نوع پپتیدی است. در این بافت دست کم پنج نوع سلول وجود دارد که در ذیل آورده شده اند:

هیپوفیز خلفی: دارای دو هورمون است. خود غده هیپوفیز خلفی در ترشح این دو هورمون نقشی ندارد و جسم سلولی نرون های موجود در هیپوتالاموس این دو هورمون را می سازند و از طریق آکسوپلاسم ها از هیپوتالاموس به هیپوفیز خلفی می روند. این دو هورمون، هورمون ضد ادراری (ADH) است که میزان دفع مایعات را در بدن کنترل می کند و دیگری هورمون اکسی توسین است که به خروج نوزاد از رحم در انتهای بارداری کمک می کند و خروج شیر از پستان ها را تسهیل می کند.

(فیلم1) .

ترشح این هورمون ها مستقیماً توسط هورمون های مترشحه از هیپوتالاموس تنظیم می شود که برخی اثر مهاری و برخی اثر تحریکی دارند و به طور فیدبک منفی و یا مثبت کنترل می شوند که در مقاله گذشته و مقاله ی قبل از آن، بر آن ها اشاره شد.

(فیلم 2).

عکس 2

عکس 1

اما اگر این هورمون ها نتوانند کار خود را درست انجام دهند بسته به اندام های هدفی که در بدن دارند می توانند تاثیراتی اندک تا وسیعی را داشته باشند. مثلاً اگر میزان هورمون رشد در دوران کودکی کم باشد فرد دچار کوتولگی می گردد (عکس 1)و اگر در دوران قبل از بلوغ پرکاری هورمون رشد رخ دهد سبب غول پیکری یا ژیگانتیسم می شود (عکس 1) و اگر در دوران بعد از بلوغ باشد آکرومگالی رخ خواهد داد.(عکس2).