نفرون به واحدهای کارکردی کلیه گفته می‌شود. نفرون لوله پیچیده‌ای است که از یک لایه بافت پوششی که در یک پایانه بسته‌است و در پایانه دیگر به درون لگنچه باز می‌شود، ساخته شده‌است. تعداد نفرون‌ها در انسان پس از تولد افزایش نمی‌یابد اما درازای نفرون در دوره رشد بیشتر می‌شود. هر نفرون از کپسول بومن، لوله پیچیده نزدیک، لوله هنله، لوله پیچیده دور و مجرای جمع کننده ساخته شده‌است.
 
 رونگاره و شمای کلیه.
 ۱. بافت‌های مخروطی کلیوی
 ۲. سرخرگ‌های میان بافتی
 ۳. سرخرگ کلیوی
 ۴. سیاه‌رگ کلیوی
 ۵. ناف کلیه
 ۶. لگنچه کلیوی
 ۷. میزنای
 ۸. فرورفتگی فرعی
 ۹. کپسول کلیوی
 ۱۰. بخش پایینی کپسول کلیوی
 ۱۱. بخش بالایی کپسول کلیوی
 ۱۲. سیاه‌رگ میان بافتی
 ۱۳. نفرون
 ۱۴. فرورفتگی فرعی
 ۱۵. فرورفتگی اصلی
 ۱۶. برآمدگی کلیوی
 ۱۷. ستون برتین یا ستون کلیوی

در هر دقیقه ۵۰۰ سی سی پلاسما وارد نفرون شده و تنها ۱۰۰ سی سی از آن پالایش می‌گردد. با نگرش به این که در همین مدت تنها کمتر از ۱ سی سی ادرار پایه ریزی می‌گردد، بنابراین بیشتر از ۹۹٪ از آبی که وارد کپسول بومن شده‌است، در عمل باز جذب به خون بازگشت داده می‌شود. مهمترین عمل کلیه‌ها در انسان و پستانداران دفع مواد نیتروژن دار مانند اوره‌است. نفرون‌ها می‌توانند اوره را تا صد برابر در ادرار افزایش دهند. ولی اگر میزان آن در ادرار به ۵ درصد برسد فرآوری مسمومیت می‌کند.
چگونگی پایه ریزی ادرار در نفرون [ویرایش]

تراوش گلومرولی: بخشی از پلاسما که از گلومرول می‌گذرد، از غشای کپسول بومن پالایش می‌شود. در پالایه گلومرولی، سلول خونی، درشت مولکول‌ها و پروتئین وجود ندارند. همچنین در این مرحله هیچ گونه گزینشی در اندرشدن مواد به درون کپسول بومن انجام نمی‌شود. بلکه تراوش تابع فشار هیدروستاتیک و درشتی یا ریزی مولکول‌ها می‌باشد.

باز جذب: در این مرحله که در محل شبکه دوم مویرگی صورت می‌گیرد، مواد مورد نیاز بدن همانند آب، گلوکز و اسید آمینه دوباره به خون برگشت داده می‌شوند. این عمل را باز جذب می‌نامند.

تراوش: افزون بر جذب دوباره، لوله‌های نفرونی می‌توانند تراوش نیز انجام دهند. در این کار برخی از مواد بدست سلول‌های پوسته لوله‌های نفرون تراوش می‌گردد. کراتینین، پتاسیم و هیدروژن از این مواد هستند. کراتینین یک ماده نیتروژن دار است و از تجزیه کراتین موجود در سلولهای مغزی و عضلانی بوجود می‌آید.

تراوش کراتی نین به ویژه از دید بررسی کار کلیه‌ها اهمیت دارد. هیدروژنی که به چرایی فرآوری اسید در اعمال متابولیسمی ایجاد می‌شود، اگر در مایعات بدن انباشته شود فرآوری اسیدوز می‌نماید. پتاسیم گرچه از لوله‌های ابتدایی نفرون جذب دوباره می‌گردد، در لوله‌های انتهایی به ادرار تراوش می‌شود و از بالا رفتن غلظت آن در مایعات بیرون سلولی که خطرناک است جلوگیری می‌نماید.
بن‌مایه‌ها [ویرایش]
محسن خلیلی. فیزیولوژی کلیه. چاپ تهران. دیباج، ۱۳۸۹. شابک ‎۹۷۸-۶۰۰-۵۲۸۷-۴۴-۸.

  

كليه ها اعضائي هستند كه هر كدام از آنها حدود 150 گرم وزن دارند و در طرفين ستون مهره هاي پشتي قرار گرفته اند. كليه ها را مي توان از اعضاء مهم و اصلي بدن دانست زيرا چندين كار فيزيولوژي با ارزش را انجام مي دهند كه به قرار زير مي باشد:

1) روزانه دو هزار ليتر خون از سيستم فيلتراسيون كليه ها عبور مي نمايد كه از اين مقدار در 24 ساعت، 180 ليتر فيلتره مي شود.‌

قلب اساساً یک پُمپ عضلانی تو خالی است که بدون توقف، خون را به سراسر بدن پُمپ می ‌کند. اگر چه قلب چندان بزرگ تر از مُشت دست نیست، ولی در طول مدت عمر در حدود 300 میلیون لیتر خون را پمپ می ‌کند.

(با کلیک کردن بر روی تصاویر می توانید آنها را بزرگ تر و واضح تر مشاهده کنید)

در داخل قلب، چهار بخش یا محفظه ی جداگانه وجود دارد. سمت راست قلب که از دهلیز راست و بطن راست تشکیل می ‌شود، خون کم اکسیژن را دریافت می ‌کند. در سمت چپ قلب، دهلیز چپ و بطن چپ خون تازه و پُر اکسیژن را دریافت می ‌کند.

قلب بین دو ریه، بر روی دیافراگم (ورقه ی عضلانی گنبدی شکلی که سینه و شکم را از هم جدا می ‌کند) قرار دارد.

حدود دو سوم قلب در سمت چپ بدن قرار دارد. ماهیچه ی قدرتمند قلب به طور مداوم منقبض می ‌شود و خون را از قلب به دیگر قسمت‌های بدن می ‌راند. این نوع خاص ماهیچه هیچ ‌گاه خسته نمی ‌شود و فقط در قلب وجود دارد.

تپش قلب و سرعت آن:

قلب در تمام مدت عمر با سرعت بیش از یک بار در ثانیه می ‌تپد. خون از رگ‌ های خونی که «سیاهرگ» نامیده می ‌شوند به درون قلب می ‌ریزد. ماهیچه ی‌ قلبی خون را به سختی فشرده و خون تحت فشار به درون رگ ‌های دیگری که به «سرخرگ» موسومند رانده می ‌شود. همان گونه که ذکر گردید قلب از نوع خاصی ماهیچه ساخته شده است که هیچگاه خسته نمی ‌شود.این ماهیچه 80-60 بار در دقیقه فشرده و رها می ‌شود. وقتی که ورزش می‌ کنیم، این تعداد می‌ تواند تا 100 بار در دقیقه افزایش یابد.

رگ‌های خونی:

خون وقتی که از قلب خارج می ‌شود، به همه جا نمی‌ ریزد. بلکه به آرامی وارد لوله‌هایی به نام رگ ‌های خونی می ‌شود. نخست خون به داخل لوله‌هایی به نام سرخرگ‌ ها جریان می ‌یابد. سرخرگ‌ هایی که قلب را ترک می ‌کنند، لوله‌های ضخیمی هستند. بزرگ ترین آن ها "آئورت" نام دارد که قطر آن 5/2 سانتی‌متر است. سرخر‌گ‌ ها بلافاصله به لوله‌های کوچک تر زیادی تقسیم و شاخه شاخه می ‌شوند.

این رگ ‌های خونی، خون را به همه ی قسمت‌های بدن حمل می‌ کنند. هر چه از قلب دورتر می‌ شوند، رگ‌ های خونی بیشتری و با اندازه‌های کوچک تری وجود دارد.

باریک ترین رگ‌ های خونی، «مویر‌گ‌» نام دارند که برای دیدن آن ها نیاز به میکروسکوپ است. مویرگ‌ها به یکدیگر ملحق می ‌شوند و رگ‌ های بزرگ تری را بوجود می‌ آورند. این رگ‌ ها، خون را به سمت قلب بر می ‌گردانند. این رگ ‌ها سیاهرگ نامیده می ‌شوند که هر چه به سمت قلب نزدیک ‌تر می ‌شوند، تعدادشان کمتر و اندازه‌شان بزرگ تر می ‌شود. بزرگ ترین سیاهرگ‌ ها، خون را به داخل قلب تخلیه می‌ کنند.

در واقع رگ ‌ها، خون بدن را در یک چرخه حمل می‌ کنند. سرخر‌گ ‌ها خون را از قلب دور می ‌کنند، مویرگ‌ ها به قسمت‌های مختلف بدن خون رسانی می‌ کنند، سیاهرگ ‌ها خون را به قلب برمی‌ گردانند. قلب و رگ‌ های خونی را سیستم گردش خون می‌ نامند که موجب گردش خون در تمام بدن می ‌شوند. در واقع قلب بهترین پمپی است که در این امر دخالت دارد.